Mijn schemerlamp

Oma moet hem mooi gevonden hebben want ze kocht hem.

Toen wij in 1972 in Nederland aankwamen had mijn tante een bovenwoning voor ons gehuurd in Zaandam. Daar konden we in ieder geval de eerste tijd wonen. Het was een oud, donker pand aan een gracht. Er was eén gaskachel in de woonkamer. Er hingen veel sferen en het leefde. Een schril en schokkend contrast met ons warme, lichte Surinaamse verleden. Toch was het er eigenlijk best fijn in dat oude pand. De lichtkoepel in mijn broers kamer overleefde de eerste de beste novemberstorm niet en dat was tevens de eerste kennismaking met dit seizoensfenomeen. De school was op de hoek van de straat en de sigarenboer ertegenover. Het waren voor mij twee belangrijke punten: de school, niet omdat ik er iets heb geleerd, maar omdat ik daar mijn eerste ervaring had met discriminatie; de sigarenboer omdat die mijn lievelingsreepje, Caddy, verkocht. Het rook er lekker naar verse tabak en de sigarenboer was een vriendelijke oase in een onwennige nieuwigheid.

Oma was met ons meegereisd, woonde bij ons in en hielp mijn moeder zo nu en dan. Na een maand of drie vonden we een flat in het hart van Zaandam. De eigenaar van het grachtenhuis wilde graag van de inboedel af en zo hadden we ons eerste Nederlandse huisraad. Alles erop en eraan! En aangezien we er al een poosje gebruik van hadden gemaakt was het al een beetje 'van ons'. Tussen alle spullen stond ook een schemerlamp. Een replica van een oude olielamp. De hoge melkglazen voet en bol pasten niet bij elkaar. Het geheel was zo lelijk dat het door de jaren heen bijzonder is geworden. Oma moet hem mooi gevonden hebben want ze kocht hem. Ze zat er in de vroege herfstschemer met haar dikke brilleglazen de krant bij te lezen. En 's avonds voor het naar bed gaan scheen hij als we naar De Fabeltjeskrant en Q & Q keken. Als een mascotte, een vaste constante, een beschermheer, heeft hij door 40 jaren heen mijn verhuizingen doorstaan en zijn licht vanuit allerlei hoeken en perspectieven geschenen. Telkens werd hij zorgvuldig ingepakt en was het de vraag of hij er heel weer uit zou komen.

Gisteren keek ik naar oude foto's en zag daar oma's lamp trots schijnen naast haar stoel in onze flat in hartje Zaandam. Nu schijnt hij in mijn huisje in de duinen aan de Pettemer Noordzee. En ik moet zeggen, op de juiste plek is zijn schijnsel op muur en plafond zelfs mooi.

Oude vrouwen

Op een dag zie je je moeder in de spiegeling van de winkelruit.....

Steeds vaker mopper je dat de kleding van nu krapper zit en kleiner uitvalt dan voorheen. Je kijkt met een mengeling van nieuwsgierige weerzin en dwangmatigheid in de spiegeling van winkelruiten en glazen deuren en ziet wat je al wist. Je hebt nu een van de dingen waarvan je altijd dacht dat het bij moeders en oma's hoorde, namelijk het onevenredig uitgedijde lichaam van een oude vrouw.

Als klein meisje wist je niet beter en waren moeders en oma's oude vrouwen. Ze speelden niet buiten, waren stijf en zuchtten als ze gingen zitten, staan of zich bukten om iets uit het kastje onder het aanrecht te pakken. Dat zuchten, daar begon het mee had je al vroeg besloten. Dat wilde je niet doen, ook niet voor de grap. Maar nu betrap je jezelf op onbewaakte ogenblikken op het laten ontglippen van het overbekende "Èh" of "Ùh" bij het belasten van de gewrichten. Je voelt een lichte teleurstelling want je doet immers vanalles om fit te zijn en te blijven en er ook zo uit te zien. En zou het waar zijn wat ze erover zeggen als je eenmaal boven de dertig bent? Dat 'het' er makkelijker aan zit maar steeds moeilijker weer af gaat? Je intelligentie en nuchterheid maken plaats voor onzekerheid en twijfel. Fruit, 2 liter water per dag, vezelrijk eten, sport, de beste crèmes en lotions behoren tot de dagelijkse rituelen. Je bent niet dik maar wat je ziet bevalt je niet meer. Op straat glijden je ogen ter vergelijking over de vormen van andere vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie. Op je werk, op feestjes, op visite, overal zijn vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie en hebben ze net als jij gezichten, nekken, armen, heupen, billen, décolleté's. Ja, allemaal! En bij allemaal zijn de tekenen van veroudering zichtbaar; bij de een wat meer dan bij de ander, maar je ontwijkt het want bij jou is het hoe dan ook erg.

Hotter than my daughter, met afschuw heb je laatst een aflevering gezien. Wat halen die vrouwen zich toch in hun hoofd, was je eerste gedachte? Je bent nu ook doodsbang om de uitstraling te hebben van vergane glorie. Toen je onlangs heel toevallig terechtkwam op de website van een plastisch chirurg, kwam het ineens erg dichtbij, zo voelde je dat, dichtbij datgene waar men over roddelt en lacht.

Je kijkt nog eens in het spiegeltje naast de deur, werkt je lippenstift bij. Je makeup zit goed, je ogen stralen maar toch ...

Petten

Hier is het licht anders, klinkt de wind anders.

Nooit had ik gedacht iets te zoeken te hebben hier. Petten: aan zee is de eerste associatie en dan de kerncentrale als ik vertel dat ik verhuisd ben naar Petten. De kerncentrale waar gelukkig alleen nog onderzoek wordt gedaan. De hoek om, even doorlopen en dan is daar de hoge betonnen trap die je de dijk op leidt. Telkens weer als ik de laatste treden op klim, is het geraas dat plotseling op me afkomt vanachter de dikke, solide geasfalteerde dijk zowel verrassend als griezelig. Hier leer je als landrot respect hebben voor deze woeste Noordzee. Een andere Noordzee dan aan de meer populaire kustplaatsen.

De Pettemer kust is de uitloper van de Hondsbossche zeewering, waar Nederland door erosie steeds verder in zee is komen te liggen. Met man en macht wordt er al honderden jaren gestreden tegen de hongerige zee, met een bijzonder resultaat. Een met asfalt, beton en staal versterkte dijk met zijn strekdammen waarover je je kan verwonderen, waar je heerlijk kan lopen, vissen, zitten, maar ook afzien zoals het de wind en het water uitkomt. Even verderop ligt Sint Maartenszee met zijn zandstrand dat ook dagelijks volledig wordt ingenomen door de zee.

Gewend aan zand en winkeltjes stond ik raar te kijken toen ik eenmaal op het eenzame, stoere asfalt stond. Geen liefhebber van drukte en commercieel gekrioel maar wel van de zee, was ik direct verknocht aan deze bijzondere plek. Liefde op het eerste gezicht, en in wederzijdse liefde heb ik een nieuwe draai gevonden. Dagelijks maakt mijn hart een sprong als ik voorbij Alkmaar rijd en in de verte de duinen al zie liggen met hun decor van wolken in fel kustlicht. Door de uitlaatgassen heen meen ik de zee al te kunnen ruiken en krijg haast, ben ongeduldig. Wil naar huis.