Digitale holen en gaten

.... en ja hoor, daar waren ze, onherkenbare voetbalhelden op veel te groen gras ...

"Joh, gewoon een beetje zoeken en dan doe je effe dit en klik je hierop en dan zie je dat en zus effe en zo effe ....." Ken je ze of ben je er zelf zo een, zo'n handigerd die betaalde diensten ontwijkt maar alles uit allerlei digitale holen en gaten vandaan peutert? Muziek, films, vragen, antwoorden, waarom zou je nog ergens voor betalen? Ik ga het hier niet hebben over illegale downloads en de daarmee gedupeerde auteurs maar over de afgronden waarin je je ongemerkt stort op het moment dat je je laat verleiden ook zo handig onbetaald te streamen of downloaden. De oplettende onhandigerd heeft al snel in de smiezen dat al die slimme digitale handigheid een flinke analoge prijs heeft.

Zo hebben we enige tijd geleden naar een voetbalwedstrijd gekeken die normaal gesproken niet op onze reguliere zenders uitgezonden zou worden. Klik, klik, klik en ja hoor, daar waren ze, onherkenbare voetbalhelden op veel te groen gras. We hebben de wedstrijd gezien maar daar is ook alles mee gezegd: tegenover 5 seconden wazig beeld stonden steeds blokken van minutenlange drop-outs en daaropvolgend zuchten en refreshen. Tijdens het switchen van de ene vage site naar de andere drongen zich de meest modderige reclame pop-ups aan ons op. "Nee, niet daar klikken, er moet ergens een kruisje zijn maar dat verbergen ze zodat je het niet kan vinden.... daar, daar rechtsonder, of... o nee linksboven....!" Onze mannen vonden het prima en waren zelfs licht opgetogen over de kwaliteit! Ik was stomverbaasd maar voelde tegelijkertijd een lichte trots dat ik nu eens getuige kon zijn van iets wat voor de buitenstaander altijd een zeker mysterie zal blijven: voetbalmannen (sorry vrouwen, mannen zijn toch anders) en hun cultuur.

Dan heb je ook nog de filmmannen (ook hier: sorry vrouwen; mannen zijn echt anders) cultuur. Maak je gebruik van een betaalde dienst om films te kijken, wordt je op niet mis te verstane wijze duidelijk gemaakt hoe dom dat is. Op internet is immers alles op straat te vinden, gratis en voor niks. Nou ja, gratis en voor niks totdat de helpdesk eraan te pas moet komen om je zorgvuldig met spam en reclame besmeurde computer te reinigen en herstellen. Opvallend dat alleen de vrouwen klagen; de mannen hoor je niet, zij kijken erdoorheen, eromheen, eronderdoor, erlangs. Of is het misschien zo dat alleen mannen het onderscheid kunnen maken tussen goedaardige en kwaardaardige links? DVD's vol met vaag beeld, wegvallend geluid, drop-outs doen de ronde. Met een ik-ben-slim-en-brand-gratis-cracks-gezicht drukt zo'n handigerd je weer zo'n ellendige schijf waarvan het grootste deel onbruikbaar is, in handen. Geeft toch niet dat je eenderde van de film moet doorspoelen om voorbij de diverse hikjes te komen? Met een beetje fantasie lijm je zelf het verhaal in je hoofd aan elkaar. Om dan niet te spreken over de stress en irritatie die al die handige foefjes opleveren. Staat het nog tegenover wel betalen? Ik twijfel niet: NEEN, het staat niet tegenover wel betalen!

Op schema

De typische kruidige geur van vochtige bladeren, aarde en onkruid dringt door tot in mijn poriën

De kleur van de schemer en het contrast van de inmiddels leeggewaaide bomen tegen de bijna donkergroene lucht zijn onmiskenbaar die van een rijpe herfst. Is het getsjilp van merels in het voorjaar anders dan nu, of beeld ik me dat alleen maar in? Herfstmerels, ze doen dik tegen de rondstruinende katten en zoeken al ruziënd hun slaapplaatsen op. Ondertussen verandert de schemer en duikt binnen enkele minuten steeds dieper en dieper de avond in.

Nooit zal ik dit willen missen, deze herfstschemer. Hij is er elk jaar weer en trekt zich niets aan van alle ruzies, huwelijken, schandalen, sterfgevallen. Als kind absorbeerde ik onbewust het fijne gevoel van de herfst als we buiten speelden en wisten dat we voor donker binnen moesten zijn. Nog net niet snijdend koud, soms zelfs uitzonderlijk zacht in de zon, dan weer mistig en vochtig leidt november ons ook dit jaar naar de winter. Sinterklaas heeft zijn rumoerige intocht gedaan en Nederland houdt de adem in. De veranderingen binnen onze gemeenschap gaan met horten en stoten. Niets blijft hetzelfde, hoe graag velen dat ook zouden willen.

De punten van mijn schoenen zijn nat geworden door het vochtige gras. Toch schijnt de zon en is mijn sjaal ineens overbodig geworden. Ik rol hem onhandig op en houd hem in mijn hand terwijl ik mijn jas openrits. De typische kruidige geur van vochtige bladeren, aarde en onkruid dringt door tot in mijn poriën terwijl ik hem dankbaar opsnuif. Morgen zal ik, net als miljoenen anderen in Nederland, weer de hele dag binnen zitten om het broodnodige geld te verdienen. Misschien is het morgenochtend vroeg mistig en levert dat weer allerlei mooie beelden op die op alle mogelijke social media met anderen gedeeld worden.

We lopen op schema. Het is nu halfzes en helemaal donker. De kat snurkt maar verder is het helemaal stil. Er is ons kou beloofd. De winter komt eraan.

De bedenkelijke les van Sinterklaas

Hele jonge kinderen lijken niet te kijken naar huidskleur. Onderscheid maken (op een negatieve manier) wordt kinderen aangeleerd door volwassenen.

Veel spelletjes en feestjes die voor en door kinderen zijn ontstaan, zijn op de een of andere manier opvoedkundig. Spelen wordt gezien als training in voorbereiding op het 'echte' leven. Leren kinderen tijdens het spelen? Als dat zo is geeft het Sinterklaasfeest een bedenkelijke les. Je kan de rol van Sinterklaas zien als de strenge doch rechtvaardige blanke man die gediend wordt door zich vreemd gedragende zwarten. Waar dit beeld door velen als racistisch wordt ervaren, vinden anderen dit overdreven en overgevoelig. Er valt niet te twisten over de persoonlijke ervaring van mensen, laten we dat voorop stellen. Wat je wel duidelijk kan zien is dat kleine kinderen vaak angstig en geschrokken reageren op zowel de Zwarte Pieten als de Sinterklaas. Misschien is de angst zelfs logisch, los van het racistische aspect. De schmink van de Pieten is onnatuurlijk zwart, de lippen fel rood en overdreven vergroot, en de kleding potsierlijk. Bovendien lijken de oogbollen door de zwarte schmink uit hun kassen te puilen. Op de huidskleur na is het goed te vergelijken met het uiterlijk en gedrag van clowns. En we weten dat ook voor clowns veel angst bestaat.

Misschien is het waar dat dollende Pieten angst inboezemen voor donkergekleurde mensen en het stereotype beeld van de onderdanige, minontwikkelde zwarte mens bevestigen. Hele jonge kinderen lijken niet te kijken naar huidskleur. Onderscheid maken (op een negatieve manier) wordt kinderen aangeleerd door volwassenen. Zo zei een blank jongetje in de trein, na lang en onderzoekend staren naar zijn overbuurman, tegen zijn blanke opa dat die meneer net zo'n snorretje had als hij. Dat die meneer gitzwart was was het kind niet opgevallen, terwijl opa bij voorbaat opgelaten was hierover. Eeuwen zijn verstreken nadat de eerste slaven op het eerste slavenschip werden gedreven, vastgeketend en wekenlang onder onmenselijke omstandigheden naar Amerika werden getransporteerd. De wonden bloeden nog. Steeds weer opnieuw worstelen mensen, bij wijze van erfenis van de slavernij, met hun gevoel van eigenwaarde en hun plek in de maatschappij. Veel misstanden en misverstanden leven nog, andere ontwikkelen zich en sommige lijken op te lossen.

Natuurlijk is het Sinterklaasfeest gebaseerd op racisme en natuurlijk zullen er altijd mensen gekwetst worden hierdoor. Moet men niet zo overvoelig reageren? Niet zo zeuren en op alle slakken zout leggen, het is immers maar een kinderfeestje? Of is er meer aan de hand?

Mijn schemerlamp

Oma moet hem mooi gevonden hebben want ze kocht hem.

Toen wij in 1972 in Nederland aankwamen had mijn tante een bovenwoning voor ons gehuurd in Zaandam. Daar konden we in ieder geval de eerste tijd wonen. Het was een oud, donker pand aan een gracht. Er was eén gaskachel in de woonkamer. Er hingen veel sferen en het leefde. Een schril en schokkend contrast met ons warme, lichte Surinaamse verleden. Toch was het er eigenlijk best fijn in dat oude pand. De lichtkoepel in mijn broers kamer overleefde de eerste de beste novemberstorm niet en dat was tevens de eerste kennismaking met dit seizoensfenomeen. De school was op de hoek van de straat en de sigarenboer ertegenover. Het waren voor mij twee belangrijke punten: de school, niet omdat ik er iets heb geleerd, maar omdat ik daar mijn eerste ervaring had met discriminatie; de sigarenboer omdat die mijn lievelingsreepje, Caddy, verkocht. Het rook er lekker naar verse tabak en de sigarenboer was een vriendelijke oase in een onwennige nieuwigheid.

Oma was met ons meegereisd, woonde bij ons in en hielp mijn moeder zo nu en dan. Na een maand of drie vonden we een flat in het hart van Zaandam. De eigenaar van het grachtenhuis wilde graag van de inboedel af en zo hadden we ons eerste Nederlandse huisraad. Alles erop en eraan! En aangezien we er al een poosje gebruik van hadden gemaakt was het al een beetje 'van ons'. Tussen alle spullen stond ook een schemerlamp. Een replica van een oude olielamp. De hoge melkglazen voet en bol pasten niet bij elkaar. Het geheel was zo lelijk dat het door de jaren heen bijzonder is geworden. Oma moet hem mooi gevonden hebben want ze kocht hem. Ze zat er in de vroege herfstschemer met haar dikke brilleglazen de krant bij te lezen. En 's avonds voor het naar bed gaan scheen hij als we naar De Fabeltjeskrant en Q & Q keken. Als een mascotte, een vaste constante, een beschermheer, heeft hij door 40 jaren heen mijn verhuizingen doorstaan en zijn licht vanuit allerlei hoeken en perspectieven geschenen. Telkens werd hij zorgvuldig ingepakt en was het de vraag of hij er heel weer uit zou komen.

Gisteren keek ik naar oude foto's en zag daar oma's lamp trots schijnen naast haar stoel in onze flat in hartje Zaandam. Nu schijnt hij in mijn huisje in de duinen aan de Pettemer Noordzee. En ik moet zeggen, op de juiste plek is zijn schijnsel op muur en plafond zelfs mooi.

Oude vrouwen

Op een dag zie je je moeder in de spiegeling van de winkelruit.....

Steeds vaker mopper je dat de kleding van nu krapper zit en kleiner uitvalt dan voorheen. Je kijkt met een mengeling van nieuwsgierige weerzin en dwangmatigheid in de spiegeling van winkelruiten en glazen deuren en ziet wat je al wist. Je hebt nu een van de dingen waarvan je altijd dacht dat het bij moeders en oma's hoorde, namelijk het onevenredig uitgedijde lichaam van een oude vrouw.

Als klein meisje wist je niet beter en waren moeders en oma's oude vrouwen. Ze speelden niet buiten, waren stijf en zuchtten als ze gingen zitten, staan of zich bukten om iets uit het kastje onder het aanrecht te pakken. Dat zuchten, daar begon het mee had je al vroeg besloten. Dat wilde je niet doen, ook niet voor de grap. Maar nu betrap je jezelf op onbewaakte ogenblikken op het laten ontglippen van het overbekende "Èh" of "Ùh" bij het belasten van de gewrichten. Je voelt een lichte teleurstelling want je doet immers vanalles om fit te zijn en te blijven en er ook zo uit te zien. En zou het waar zijn wat ze erover zeggen als je eenmaal boven de dertig bent? Dat 'het' er makkelijker aan zit maar steeds moeilijker weer af gaat? Je intelligentie en nuchterheid maken plaats voor onzekerheid en twijfel. Fruit, 2 liter water per dag, vezelrijk eten, sport, de beste crèmes en lotions behoren tot de dagelijkse rituelen. Je bent niet dik maar wat je ziet bevalt je niet meer. Op straat glijden je ogen ter vergelijking over de vormen van andere vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie. Op je werk, op feestjes, op visite, overal zijn vrouwen in dezelfde leeftijdscategorie en hebben ze net als jij gezichten, nekken, armen, heupen, billen, décolleté's. Ja, allemaal! En bij allemaal zijn de tekenen van veroudering zichtbaar; bij de een wat meer dan bij de ander, maar je ontwijkt het want bij jou is het hoe dan ook erg.

Hotter than my daughter, met afschuw heb je laatst een aflevering gezien. Wat halen die vrouwen zich toch in hun hoofd, was je eerste gedachte? Je bent nu ook doodsbang om de uitstraling te hebben van vergane glorie. Toen je onlangs heel toevallig terechtkwam op de website van een plastisch chirurg, kwam het ineens erg dichtbij, zo voelde je dat, dichtbij datgene waar men over roddelt en lacht.

Je kijkt nog eens in het spiegeltje naast de deur, werkt je lippenstift bij. Je makeup zit goed, je ogen stralen maar toch ...

Petten

Hier is het licht anders, klinkt de wind anders.

Nooit had ik gedacht iets te zoeken te hebben hier. Petten: aan zee is de eerste associatie en dan de kerncentrale als ik vertel dat ik verhuisd ben naar Petten. De kerncentrale waar gelukkig alleen nog onderzoek wordt gedaan. De hoek om, even doorlopen en dan is daar de hoge betonnen trap die je de dijk op leidt. Telkens weer als ik de laatste treden op klim, is het geraas dat plotseling op me afkomt vanachter de dikke, solide geasfalteerde dijk zowel verrassend als griezelig. Hier leer je als landrot respect hebben voor deze woeste Noordzee. Een andere Noordzee dan aan de meer populaire kustplaatsen.

De Pettemer kust is de uitloper van de Hondsbossche zeewering, waar Nederland door erosie steeds verder in zee is komen te liggen. Met man en macht wordt er al honderden jaren gestreden tegen de hongerige zee, met een bijzonder resultaat. Een met asfalt, beton en staal versterkte dijk met zijn strekdammen waarover je je kan verwonderen, waar je heerlijk kan lopen, vissen, zitten, maar ook afzien zoals het de wind en het water uitkomt. Even verderop ligt Sint Maartenszee met zijn zandstrand dat ook dagelijks volledig wordt ingenomen door de zee.

Gewend aan zand en winkeltjes stond ik raar te kijken toen ik eenmaal op het eenzame, stoere asfalt stond. Geen liefhebber van drukte en commercieel gekrioel maar wel van de zee, was ik direct verknocht aan deze bijzondere plek. Liefde op het eerste gezicht, en in wederzijdse liefde heb ik een nieuwe draai gevonden. Dagelijks maakt mijn hart een sprong als ik voorbij Alkmaar rijd en in de verte de duinen al zie liggen met hun decor van wolken in fel kustlicht. Door de uitlaatgassen heen meen ik de zee al te kunnen ruiken en krijg haast, ben ongeduldig. Wil naar huis.

Vrouwen en het vrouwbeeld

Is het misschien de tegenhanger van penisnijd?

Niet in de laatste plaats speelt het uiterlijk een belangrijke rol in ons leven, misschien ongemerkt wel de belangrijkste? Je hoeft geen wetenschapper te zijn om te zien dat onze levensloop en de manier waarop wij hierin staan erdoor worden bepaald. Hoezeer goedbedoelende idealisten ook proberen ons te laten zien dat het uiterlijk niet belangrijk is en hoezeer het in onze eigen praktijk ook blijkt, is het wel het eerste waarop we be- en veroordeeld worden.

Er zijn weinig sociale netwerken en omgevingen waarin uiterlijk geen rol speelt. Kom je al gauw in een verdraagzamere, cognitief beter ontwikkelde hoek, door de modegeile snelvreters bestikkerd als nerdy of alternatief. Duidelijk is dat de grootste groep waar uiterlijk wel degelijk een belangrijk(st)e plek inneemt de vrouwen zijn. Schokkend om te zien hoe er via alle mogelijke media boodschappen worden uitgezonden die dicteren wat vrouwen moeten doen, kopen en laten om mooi gevonden te worden. Ik zeg bewust ‘om mooi gevonden te worden’ in plaats van ‘om mooi te zijn’. Met ongeloof constateer ik steeds weer dat we blijven tolereren dat er manipulerend en veroordelend tegen en over vrouwen wordt gesproken; en dat met alle informatie en kennis die we hebben verworven over het effect van opvoeding, rollenpatronen en onzekerheden!

Waar blijft de eigen verantwoordelijkheid bij het maken van keuzes? Allereerst is er nauwelijks sprake van keuzes omdat, in een vicieuze cirkel, van moeder op dochter al zeer vroeg in de opvoeding met mooie jurkjes en snoezige kapseltjes een basis wordt gelegd voor verkapte en verborgen onzekerheid en inferioriteit. Ten tweede wordt dit consequent door de buitenwereld bevestigd. Opvallend maar toch eigenlijk ook weer niet is dat voornamelijk door mannen wordt bepaald en gedefinieerd wat een mooie vrouw is, hoe ze eruit ziet en hoe ze zich dient te gedragen. Natuurlijk willen hetero mannen een door henzelf als mooi bestempelde vrouw zien en hebben. Maar wat schetst onze verbazing als we zien dat vooral – ik noem ze maar - modehomo’s een flinke vinger in de vrouwbeeldpap hebben. Wat hebben homo’s voor baat bij een ‘mooie’ vrouw? Het oog wil ook wat? Of is het misschien de tegenhanger van penisnijd?

Dit alles blijft bestaan bij de gratie van het feit dat de meeste vrouwen niet bij machte zijn de cirkel te doorbreken, op een enkele na die haar meisjeskroost wel voldoende zelfvertrouwen weet mee te geven om niet geheel kopje onder te gaan in de wirwar van schadelijke modebeelden.